ENERGIELABEL C, EPBD III EN GACS: WAT BETEKENEN DEZE REGELS VOOR JOUW GEBOUW(EN)?

Gebouwen in de EU zijn verantwoordelijk voor 40% van het energieverbruik en 36% van de energiegerelateerde uitstoot van broeikasgassen. De transitie van de gebouwensector is daarom cruciaal. Om de emissiereductiedoelstellingen te behalen, moeten de energieprestaties verbeteren en het gebruik van fossiele brandstoffen drastisch worden teruggedrongen. Ter stimulering zijn er diverse wetten, regels en richtlijnen ontwikkeld – en er komen er nog meer aan. Actueel zijn onder andere het verplichte energielabel C voor kantoren (en later ook andere gebouwen) en de Erkende Maatregelenlijst (EML) van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Vanaf 1 januari 2026 treden bovendien EPBD III (Energy Performance of Buildings Directive) en GACS (Gebouwautomatiserings- en ControleSysteem) in werking.

Energielabel C
Sinds 1 januari 2023 moeten kantoorgebouwen van 100 m² of groter minimaal energielabel C hebben, met een maximaal primair fossiel energieverbruik van 225 kWh per m² per jaar. Volgens cijfers van de RVO zijn er in Nederland circa 62.000 kantoren die aan deze eis moeten voldoen. De komende jaren worden de label-eisen verder aangescherpt. Zo moeten vanaf 2026 álle kantoorgebouwen – groot én klein – inzicht geven in hun energieprestaties. Naar verwachting wordt vanaf 2030 zelfs energielabel A verplicht.

Erkende Maatregelen (EML)
Voor kantoren die nog niet voldoen aan de label C-verplichting, heeft ingenieursbureau DGMR – in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties – een lijst opgesteld met energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd korter dan 10 jaar. Daarnaast heeft de RVO een eigen Erkende Maatregelenlijst (EML) gepubliceerd, met maatregelen die zich binnen vijf jaar terugverdienen. Volgens het Besluit activiteiten leefomgeving en het Besluit bouwwerken leefomgeving zijn bedrijven en instellingen die jaarlijks meer dan 50.000 kWh elektriciteit of 25.000 m³ aardgasequivalent verbruiken, verplicht deze maatregelen uit te voeren. Daarbij geldt een informatieplicht: elke vier jaar moeten bedrijven via het digitale loket van de Rijksoverheid rapporteren welke maatregelen zij hebben uitgevoerd.

Een van de erkende maatregelen (GA1) is het toepassen van een automatisch energieregistratie- en bewakingssysteem (EBS) met rapportagefunctie. Dit systeem registreert het gas- en warmteverbruik (per uur) en het elektraverbruik (per kwartier). Door deze gegevens minimaal halfjaarlijks te controleren – bijvoorbeeld aan het begin en einde van het stookseizoen – en bij te sturen waar nodig, kunnen klimaatinstallaties energiezuinig en optimaal worden afgesteld.

Webeasy versie 3.2 beschikt over een rapportagemodule die automatisch input levert voor de EBS-rapportage. Voorwaarde is dat de benodigde bemetering aanwezig én gekoppeld is aan het gebouwbeheersysteem (GBS). De rapportage bevat alle benodigde data, zodat alleen nog analyse nodig is. Daarmee worden gebouweigenaren flink ontzorgd.

EPBD III
Om het energieverbruik verder te verminderen, stelt EPBD III eisen aan de energieprestaties van technische bouwsystemen, zoals:

• ruimteverwarming en -koeling;
• ventilatie;
• warmtapwater;
• ingebouwde verlichting;
• gebouwautomatiserings- en controlesystemen.

GACS
Een aanvulling op EPBD III is de GACS-verplichting. Vanaf 1 januari 2026 moeten utiliteitsgebouwen met installaties zoals warmtepompen, cv-ketels en/of airconditioning met een nominaal vermogen van meer dan 290 kW voorzien zijn van een gebouwautomatiserings- en controlesysteem. Dit systeem moet het energieverbruik continu monitoren, energie-efficiëntie toetsen en kunnen communiceren met andere systemen.

EPBD IV
Daarnaast is EPBD IV opgesteld. Deze richtlijn verplicht periodieke technische keuringen van verwarmings- en airconditioningsystemen met een nominaal vermogen vanaf 70 kW. Nederland moet deze richtlijn vóór de zomer van 2026 implementeren. Tot die tijd blijft EPBD III van kracht.

Energiebemetering en monitoring
De nieuwe wet- en regelgeving roept veel vragen op bij gebouweigenaren. Wat moet er concreet gebeuren om aan de huidige én toekomstige verplichtingen te voldoen? Brancheorganisaties en overheid werken aan meer duidelijkheid. Wat nu al vaststaat: gebouwen moeten voorzien zijn van gas-, warmte- en elektrabemetering die (bus-)communicatief zijn en kunnen worden uitgelezen door het gebouwbeheersysteem (GBS) of energiemanagementsysteem (EMS). Alleen dan kan bewaakt worden of systemen functioneren zoals bedoeld.

Begin met energiemonitoring in Webeasy 3.2
Als eerste grote stap richting de nieuwe wet- en regelgeving heeft Webeasy het onderdeel rapportage beetgepakt. In versie 3.2 zijn onder andere een grafiekmodule met mogelijkheden voor benchmarking en standaardrapportages geïntegreerd. De eerste praktische rapportage is een energieregistratie- en bewakingssysteem (EBS)-rapportage Deze geeft gebouweigenaren en -beheerders met één druk op de knop inzicht in het actuele energieverbruik – volledig conform de huidige wetgeving. Op basis hiervan kunnen zij gericht besparen, verduurzamen en hun energielabel verbeteren naar C of zelfs beter. Voordelen die ook voor eigenaren en beheerders van kleinere kantoorgebouwen steeds interessanter worden.

Webeasy 3.2 bevat daarnaast een uitgebreidere energierapportage, waarin onder meer deelbemetering, energiestromen, zonne-energieopwekking, -verbruik en -teruglevering zijn opgenomen. Nieuw is ook de baseline-controle: deze rapportage biedt wekelijks inzicht in maximaal 16 meetwaarden ten opzichte van een gewenste baselinewaarde. Dit is ideaal voor bijvoorbeeld het monitoren van het tapwatertemperatuurverloop, waarmee het risico op eventuele legionellabesmetting beter kan worden ingeschat. Ook is het geschikt voor het bewaken van luchtkwaliteitsmetingen op basis van ingestelde baselinecriteria.

Maatwerkrapportages voor meer inzicht
Ook maatwerkrapportages zijn mogelijk, bijvoorbeeld per verdieping of ruimte. Dit is met name interessant in huurpanden, waar op gebruikersniveau geoptimaliseerd moet worden. Daarnaast kunnen historische gebruiksdata worden vergeleken, wat direct inzicht geeft in de effecten van energiebesparende maatregelen.

Kritieke Prestatie Indicatoren
Om de energieprestaties volgens EPBD III en GACS te controleren en bewaken, is het formuleren van Kritieke Prestatie Indicatoren (KPI’s) essentieel. Wat zijn de ruimtetemperaturen? En komen deze overeen met de gewenste temperaturen? Voldoet de inblaastemperatuur van de luchtbehandelingsinstallatie aan de setpoints? En levert de warmtepomp de gewenste aanvoer- en retourtemperaturen? Ook hiervoor biedt Webeasy 3.2 uitkomst. Momenteel leggen we de laatste hand aan onze KPI-oplossingen, zodat energieverbruik, -opwekking en -opslag optimaal kunnen worden afgestemd op weersinvloeden, dynamische energieprijzen en het ruimtegebruik. Eind dit jaar is de KPI-bewaking volledig geïmplementeerd en voldoet Webeasy 3.2 aan alle EPBD III- en GACS-eisen. Ook zijn we dan klaar voor de komst van EPBD IV. Ook zorgen we dat we ruim op tijd klaar zijn voor EPBD IV.

Altijd actueel
Webeasy garandeert via regelmatige updates dat de besturingssoftware blijvend voldoet aan nationale en Europese eisen. We blijven het product verfijnen, onder meer met (statistische) analysesoftware die gericht is op gebouwoptimalisatie, lagere energiekosten en minimale verliezen – zonder in te leveren op comfort.

Smartgrid
Momenteel ontwikkelen we ook een Smartgrid-oplossing die binnenkort standaard in onze bibliotheek wordt opgenomen. Deze oplossing – eveneens een vereiste binnen EPBD III – zorgt ervoor dat energiestromen binnen een gebouw (zoals zonnepanelen, accu’s en laadpalen) optimaal op elkaar worden afgestemd. Met een goed ingericht Smartgrid wordt de zelf opgewekte energie maximaal benut (waardoor teruglevering afneemt) en kan piekshaving worden toegepast (het beperken van netafnames, bijvoorbeeld bij een (te) kleine aansluiting). Momenteel realiseren we deze functionaliteit nog met project specifieke software, maar binnenkort maakt dit deel uit van onze standaardoplossingen.